Gramatyki tworzenia
Fragment tekstu:
PODZIĘKOWANIAPodziękować muszę Elektorom, kt rzy zaszczycili mnie prośbą o wygłoszenie w roku 1990 wykład w pamięci Gifforda. Podczas tych niesłychanie pracowitych, ale też nieskąpiących mi satysfakcji tygodni University of Glasgow otaczał mnie niesłabnącą gościnnością. Nieocenione okazały się porady i komentarze profesora Alexandra Brodiego, przepojone delikatną ironią. Bez wielkodusznej przyjaźni nieżyjącego już profesora Roberta Carrolla nigdy nie doszłoby do nadania tym wykładom formy książki.Materiał do niej zbierałem przez ćwierć wieku, jaką spędziłem na uniwersytecie w Genewie, mając zaszczyt prowadzić seminarium doktoranckie z literatury por wnawczej i poetyki. Wszędzie tu rozbrzmiewają głosy jego uczestnik w, z kt rych wielu uczęszczało na nie przez lata. Studenci nierzadko stają się kolegami i przyjaci łmi, co w moim przypadku szczeg lnie dotyczy Aminadava Dyckmana, kt rego naukowa dociekliwość, lingwistyczna wszechstronność i krytyczna pasja w dużej mierze określiły charakter końcowych lat tego seminarium. I właśnie jemu oraz innym gościom przy seminaryjnym stole jest dedykowana ta książka.Serdeczne podziękowania jestem też winien Rogerowi Cazaletowi, znakomitemu redaktorowi.
Cambridge, kwiecień 2000 nbsp; GEORGE STEINER
Rozdział I
1
Nie mamy już początk w. Incipit - dumne łacińskie słowo, kt re sygnalizuje początek, w angielszczyźnie przetrwało już tylko w zakurzonym inception: "początek, rozpoczęcie". Średniowieczny skryba pierwszy wers nowego rozdziału zaznaczał iluminowaną (także i to znaczenie dziś już archaiczne) literą. Na złotym lub karminowym tle umieszczał miniaturzysta herbowe bestie, smoki, minstreli i prorok w. Inicjał - a w słowie tym brzmiały początek i prymat - był czymś na kształt fanfary. Oznajmiał maksymę Platona - skądinąd wcale nie oczywistą - że we wszystkich rzeczach naturalnych i ludzkich początek jest najznakomitszy. Przy dzisiejszej postawie Zachodu - czyż w samym tym słowie nie jest milcząco obecne światło poranka? - refleksy, obrazy wracające w spostrzeżeniu mają koloryt zmierzchu. (Generalizuję. Cały ten m j wyw d jest ułomny i podatny na, jak to nazwał Kierkegaard, "rany negatywności").W zachodniej kulturze przytrafiało się i wcześniej poczucie schyłkowości, fascynacji zmierzchem. Świadkowie filozoficzni, sztuka, historycy wrażeń opowiadają o "zamykaniu na klucz ogrod w Zachodu", gdy przez cesarstwo rzymskie przetaczały się kryzysy o apokaliptycznych trwogach towarzyszących końcowi pierwszego tysiąclecia czy sunących w ślad za czarną śmiercią czy wojną trzydziestoletnią. Nastroje upadku, jesieni, przygasania światła zawsze wiązały się z ludzką świadomością podupadania ciała, powszechnej śmiertelności. Jeszcze przed Montaigne'em moraliści podkreślali, że niemowlę jest już dostatecznie stare, by umrzeć. W najbardziej zawadiackiej konstrukcji metafizycznej, w najbardziej afirmatywnym dziele sztuki tkwi memento mori, zawarty jest jawny lub tajony wysiłek, by powstrzymać nadciąganie czasu zguby, entropii przenikającej każdą formę życia. To właśnie temu starciu wyw d filozoficzny i tw rczość artystyczna zawdzięczają owo wymowne skupienie, niesłabnące napięcie, kt rego prawda i piękno są tylko formalnymi modi. Okrzyk: "Wielki b g Pan nie żyje" prześladuje nawet te społeczności, kt rym - być może w konwencjonalnym pośpiechu - przypisujemy nastr j optymizmu.A przecież wydaje mi się, że w atmosferze końca wieku XX dostrzec można zasadnicze znużenie. Immanentna chronologia, kontrakty z czasem, kt re w tak wielkim stopniu określają naszą świadomość, wskazują na p źne popołudnie (rozumiane ontologicznie), sięgają zatem samej istoty, tkanki bycia. Jesteśmy wyraźnie sp źnieni, a przynajmniej mamy takie poczucie. Zastawę już usunięto. "Panie i panowie, na nas czas". Poczucie takie jest tym bardziej uderzające, że przeczy faktowi, iż w rozwiniętych gospodarczo społeczeństwach długość jednostkowego życia wzrasta. Ale wydłużają się i cienie. Niczym rośliny zwracamy się ku ziemi i nocy.Mieszka w naszej naturze pragnienie wyjaśnień, przyczynowości. Chcemy wiedzieć "d
- Sklep: Sklep wydawnictwa ZYSK I SPÓŁKA
- Kategoria: Kategorie/Książki popularnonaukowe/Antropos
- Marka: Steiner, George
- Dostępność: na stanie
- Zaktualizowany: 25.5.2024
- Cena: 32.90 zł
